Audyt energetyczny jest jednym z najważniejszych narzędzi pozwalających przedsiębiorcom na efektywne zarządzanie energią i optymalizację kosztów eksploatacji. W tym artykule przedstawiamy, jak wygląda procedura krok po kroku Audytu Energetycznego Firmy. Dowiedz się, czego możesz się spodziewać na każdym etapie i jak prawidłowo przygotować się do całego procesu.

Wymogi formalne i kontekst prawny audytu energetycznego

Audyt Energetyczny Przedsiębiorstwa to kompleksowa procedura analityczna, mająca na celu szczegółowy przegląd zużycia energii w firmie, obejmujący co najmniej 90% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Proces ten, regulowany przez ustawę o efektywności energetycznej oraz dyrektywę EED 2012/27/UE, opiera się na aktualnych, mierzalnych danych dotyczących zużycia energii elektrycznej, ciepła, chłodu oraz paliw w budynkach, instalacjach przemysłowych i transporcie.

Do przeprowadzenia audytu zobowiązane są duże przedsiębiorstwa, które spełniają minimum jeden z warunków*: zatrudniają powyżej 250 osób lub osiągają roczny obrót przekraczający 50 mln euro i mają sumę bilansową powyżej 43 mln euro. Audyt powinien być odnawiany co 4 lata i spełniać wymagania określone w normie PN-EN 16247. Firmy, które nie mają obowiązku przeprowadzania audytu, mogą go przeprowadzić dobrowolnie.

Przygotowanie i planowanie audytu

Właściwy proces Audytu Energetycznego Przedsiębiorstwa rozpoczyna się od etapu przygotowawczego, podczas którego:

  • definiowany jest zakres prac, identyfikowane są główne cele, np. całe przedsiębiorstwo, linie produkcyjne, budynki administracyjne, systemy pomocnicze, które będą poddane analizie;
  • gromadzona jest wstępna dokumentacja techniczna, schematy instalacji, specyfikacja urządzeń, faktury za media oraz dane pomiarowe z ostatnich 12–36 miesięcy.;
  • audytor ustala podstawowe informacje o strukturze zakładu, rodzajach procesów technologicznych, zużyciu energii w poszczególnych obszarach;
  • tworzony jest plan audytu wraz z harmonogramem wizji lokalnych i analiz.

Etap ten obejmuje również identyfikację liczników, systemów SCADA, BMS lub ERP, z których możliwe będzie pozyskiwanie danych.

Analiza danych i wizja lokalna

Kolejny etap audytu to szczegółowa analiza danych eksploatacyjnych oraz pomiarowych. Audytor analizuje dane z ostatnich 12-36 miesięcy dotyczące zużycia energii elektrycznej, cieplnej, gazu, pary technologicznej oraz paliw. Dane te są porównywane z danymi produkcyjnymi w celu określenia wskaźników efektywności energetycznej (np. kWh/jednostkę produktu). W analizie uwzględnia się również profile obciążenia, wykresy zużycia, moc szczytową oraz parametry techniczne urządzeń.

Na podstawie zebranych danych planowana jest wizja lokalna, w trakcie której wykonuje się m.in.:

  • przegląd dokumentacji technicznej urządzeń i instalacji, obserwacja i pomiary procesów technologicznych i transportowych;
  • sprawdzenie stanu technicznego i parametrów pracy kotłów, turbin, sprężarek, układów klimatyzacyjnych;
  • pomiary i analiza parametrów energetycznych;
  • weryfikacja algorytmów sterowania i harmonogramów pracy;
  • ocena stanu izolacji i strat ciepła;
  • audyt oświetlenia (natężenie, rodzaj opraw, sterowanie);
  •  identyfikacja wycieków i nieszczelności w mediach roboczych.

Po zakończeniu tej fazy audytor dysponuje pełnym obrazem techniczno‑energetycznym przedsiębiorstwa, co umożliwia identyfikację obszarów wymagających interwencji.

Modelowanie zużycia energii i identyfikacja możliwości oszczędności

Po przeprowadzeniu wizji lokalnej następuje faza obliczeniowa, która obejmuje modelowanie zużycia energii oraz ocenę efektywności działania instalacji. Tworzone są bilanse energetyczne, wykresy Sankeya oraz mapy strat energii. Na podstawie obliczeń identyfikowane są konkretne przedsięwzięcia energooszczędne. Mogą to być m.in.:

  • modernizacja układów napędowych (silniki, falowniki),
  • optymalizacja systemów sprężonego powietrza,
  • odzysk ciepła z procesów technologicznych,
  • termomodernizacja budynków,
  • modernizacja oświetlenia,
  • wdrożenie automatyki pogodowej i harmonogramów pracy urządzeń,
  • zmiana taryf zakupu energii i zarządzanie mocą umowną.

Każde z rekomendowanych rozwiązań jest analizowane pod względem kosztów inwestycyjnych, uzyskanych oszczędności oraz okresu zwrotu (simple payback time). Efektywność ekonomiczna przedsięwzięć przedstawiana jest w formie porównań scenariuszy przed i po wdrożeniu.

Opracowanie raportu i spełnienie wymogów ustawowych

Ostatni etap to przygotowanie kompleksowego raportu z Audytu Energetycznego Przedsiębiorstwa. Raport zawiera opis przedsiębiorstwa, bilans zużycia energii, listę rekomendowanych usprawnień, analizę efektów energetycznych i ekonomicznych, a także załączniki z wynikami pomiarów, rysunkami technicznymi i obliczeniami. Raport musi być zgodny z wymogami ustawy o efektywności energetycznej i zawierać obliczenia potwierdzające potencjalne oszczędności energii, wyrażone w MWh lub TJ. Przedsiębiorca jest zobowiązany do przechowywania danych audytu przez 5 lat oraz zgłoszenia jego przeprowadzenia do Prezesa URE w terminie 30 dni od zakończenia.  Raport może być również podstawą do ubiegania się o świadectwa efektywności energetycznej (tzw. białe certyfikaty), co stanowi dodatkowy element finansowego wsparcia dla inwestycji.

* Od 2026 roku przepisy o audycie energetycznym firm zostaną zmienione. Zamiast wielkości przedsiębiorstwa, kryterium do obowiązkowego audytu będzie roczne zużycie energii finalnej. Firmy rocznie zużywające ponad 2778 MWh (10 TJ) będą musiały przeprowadzić audyt co 4 lata, a firmy zużywające ponad 23611 MWh (85 TJ) będą musiały dodatkowo wdrożyć system zarządzania energią ISO 50001.